مهندسی جنگ ، پیامدهای جنگ و پدافند غیر عامل

برنامه سفید به خصوص برنامه شنبه شب های سفید Ú©Ù‡ به معماری اختصاص دارد ØŒ همواره Ù…ÛŒ کوشد موضوعاتی را محور بحث قرار دهد Ú©Ù‡ با روزهای برنامه تناسب داشته باشد . در ادامه این روند برنامه 15 خرداد سفید نیز اختصاص داشت به موضوعی مرتبط با این روز مهم تاریخی Ø› Ú©Ù‡ با حضور دکتر احمد اصغریان جدی به عنوان مهمان این هفته سفید ویژه معماری بازخوانی شد . در ابتدای برنامه سعید اسلام زاده مجری سفید سالروز ارتحال معمار انقلاب امام خمینی را تسلیت گفت Ùˆ سپس بعد از یادآوری روند تاریخی 15 خرداد صحنه را به دکتر امیر محمدخانی سپرد تا در مورد معماری دفاع غیر عامل با دکتر احمد اصغریان جدی استاد دانشگاه ØŒ متخصص مهندسی جنگ ØŒ عضو ستاد جنگ های نامنظم شهید چمران Ùˆ یکی از اعضای دفتر سازه های امن در زمان جنگ به صحبت نشیند . دکتر محمدخانی در آغاز با اشاره به سوابق دکتر اصغریان جدی از ایشان خواست توضیحی Ú©Ù„ÛŒ برای ورود به بحث در مورد دفاع غیر عامل ارائه دهد . دکتر اصغریان جدی با اشاره به این Ú©Ù‡ دفاع غیر عامل در حوزه های مختلفی از جمله معماری اثرساز است ØŒ مفاهیم ایمنی Ùˆ امنیت را واژه های کلیدی چنین بحثی معرفی کرده Ùˆ افزود : این دو واژه با هم تفاوت دارند . ایمنی در مورد مباحثی چون زلزله Ùˆ ... کاربرد دارد ØŒ اما امنیت همیشه کنار چیزی چون تهدید Ù…ÛŒ آید . مثلا این Ú©Ù‡ نباید شیشه های بزرگ در ساختمان کار شود Ùˆ ... یک جورهایی این بحث مثل جلیقه ضد گلوله پلیس است . درست است Ú©Ù‡ پلیس باید روی هوش Ùˆ اسلحه اش تکیه کند ØŒ اما اگر اشتباهی شد یا اتفاقی تصادفی رخ داد این جلیقه Ù…ÛŒ تواند او را حفظ کند . دکتر اصغریان جدی در ادامه بحث ضمن انتقادی گذرا از معمارانی Ú©Ù‡ در سال های پس از جنگ انگار روند تهدیدات را از یاد برده اند Ùˆ در طراحی هایشان Ú†Ù‡ در نما Ùˆ Ú†Ù‡ در اندازه شیشه ها Ùˆ حتی مسایلی حیاتی تر Ùˆ ریزتر به مساله امنیت اهمیتی قایل نمی شوند ØŒ به پراکندگی ØŒ پخشایش Ùˆ عدم تمرکز به عنوان دیگر متغیرهای افزایش دهنده امنیت اشاره کرده Ùˆ افزود : دفاع غیر عامل یا  passive  Ø¨Ù‡ این معنی نیست Ú©Ù‡ اصلا تهدیدی متوجه ما نشود یا به عبارتی اصلا نمیریم . بلکه این دفاع هزینه مردنمان را برای دشمن افزایش Ù…ÛŒ دهد . ÙˆÛŒ در پاسخ به پرسش دکتر محمدخانی در مورد تاریخچه این واژه ØŒ ضمن ایراد این نکته Ú©Ù‡ تاریخچه واژه دفاع غیر عامل را در کتاب الزامات معمارانه در دفاع غیر عامل به تفصیل مورد بررسی قرار داده ØŒ به ارگ ها Ùˆ خندق ها به عنوان مظاهری از نگاه تاریخی ایرانیان به دفاع غیر عامل اشاره کرد .

دکتر احمد اصغریان جدی در باره طبقه بندی مهندسی جنگ که دکتر امیر محمدخانی مطرح کرد ، پس از طرح این نکته که اولین کار ما در زمان جنگ این بود که بتوانیم علمی در این زمینه تولید کنیم و این یعنی که از تجربیاتمان قواعدی استخراج کنیم که به دیگران بگوییم ؛ اضافه کرد : در واقع اولین کارمان این بود که مستند سازی کنیم . آن جا بود که مهندسی جنگ را برای خودمان تعریف کردیم - که حوزه های مختلفی دارد . این مهندس با سابقه در زمینه مهندسی جنگ حوزه ها و طبقه های گوناگون مهندسی جنگ را چنین خلاصه کرد : در خط اول مهندسی رزمی بود . بعد در عقبه اول بیمارستان های صحرایی بودند . پس از این دو ، عقبه دوم در مراکز استان ها چون اهواز و کرمانشاه تشکیل شده بود که تاسیسات و ساختمان هایی برای آمادگی و استراحت نیروها و ذخایر تسلیحات و ... باید ایجاد می شد . عقبه های استراتژیک هم شامل صنایع نظامی در تهران ، اصفهان و شیراز بود . دکتر اصغریان جدی در ادامه با ذکر این که این ها مهندسی جنگ بود ، در حالی که ما مهندسی پیامدهای جنگ را نیز داشتیم ؛ بازسازی ، حفظ آثار جنگ و ... را جزو مهنسی پیامدهای جنگ معرفی کرد .

در ادامه دکتر احمد اصغریان جدی که هم زمان با نمایش تصاویری در مورد متغیرهایی چون آمایش ، تعادل ، پراکندگی ، پخشایش و عدم تمرکز به عنوان متغیرهای افزایش دهنده امنیت صحبت می کرد ، با اشاره به مثالی چون تهران که محل تمرکز جمعیت ، سرمایه ، تاسیسات ، نخبگان ، ساختارها و ... شده ؛ این را از مصادیق عدم توجه به مقوله امنیت ذکر کرده و افزود : تهدید که هیچ ؛ اگر خدای نکرده بلایی چون زلزله بر این شهر حادث شود می دانید چه می شود ؟ شاید هزار بار بدتر از هاییتی رخ دهد . آن جا را نیز که یک کشور انقلابی ضد امریکا بود ، امریکایی ها به بهانه انسان دوستی گرفتند . این یعنی تهدید ...

دکتر جدی با اشاره به این Ú©Ù‡ دشمن بر خلاف زلزله Ùˆ سیل یک متغیر هوشمند است ØŒ علوم انسانی ØŒ مهندسی جنگ ØŒ کارهای فنی – مهندسی Ùˆ برنامه ریزی طراحی معماری را بازوهای افزایش امنیت در مقابل تهدیدات احتمالی معرفی کرده Ùˆ با اشاره به مقوله ضعف ما در علوم انسانی Ú©Ù‡ باعث تبدیل نشدن به برنامه ریزی دفاعی Ù…ÛŒ شود ØŒ لزوم یک برنامه ریزی جامع Ùˆ کامل را برای برنامه ریزی دفاعی کشور یاداور شد .

بخشی از برنامه سفید 15 خرداد ماه اختصاص داشت به موضوع خلاقیت های مهندسی جوانان در زمان جنگ . دکتر احمد اصغریان جدی موشک ها Ùˆ مین های ابداعی مهندسان ایرانی ØŒ زیردریایی ها ØŒ سنگر ها Ùˆ در نهایت پل بعثت را از جلوه های بروز خلاقیت جوانان مهندس ایرانی در روزهای دشوار جنگ برشمرده Ùˆ افزود : هشتاد درصد جنگ تدارکات Ùˆ پشتیبانی است Ùˆ بیست در صد خود جنگ . اما متاسفانه به این هشتاد درصد توجه چندانی نمی شود . ما در کتاب رمز Ùˆ راز جنگ سعی کردیم به این جنبه از جنگ نگاهی جامعه شناسانه داشته باشیم .  

نویسنده کتاب الزامات معمارانه در دفاع غیر عامل در پایان صحبت هایش با اشاره به سازه هایی مانند پناهگاه ها Ùˆ ... Ú©Ù‡ در زمان جنگ هزینه های زیادی برای ساخت Ùˆ احداث آن ها Ùˆ پس از جنگ نیز هزینه های فراوانی برای از میان برداشتن ان ها انجام شد ØŒ چنین اقداماتی را نتیجه عدم امادگی – فکری ØŒ ذهنی Ùˆ عملی – دانسته Ùˆ گفت : برای دفاع Ùˆ امنیت باید در زمان صلح فکر Ùˆ اقدام کرد . باید همیشه تهدیدات احتمالی را پیش بینی کرد تا بتوان در قبال آن ها اقدامات مناسب را صورت داد . کار با شتاب نتیجه ای چون همان پناهگاه ها خواهد داشت ...

لینک دانلود